Svarbréf til Biskupsstofu

Til Biskupsstofu,

Reykjavík, 11. nóvember 2010

Áður en ég kem að spurningum ykkar vil ég þakka ykkur fyrir að gefa mér tækifæri til að segja hug minn til trúmála. Sjálfur er ég fremur hlédrægur þegar kemur að trúmálum og sæki lítt kirkju. Hvorugt er mælistika trúar. Að baki henni býr stærri sannleikur, sem ekki er til umræðu hér.

Það er afar kærkomið að fá tækifæri til að tjá hug sinn, því umræðan hefur verið nokkuð á einn veg. Vefmiðillinn dv.is kom með skemmtilegan vinkil í kosningabaráttuna og lagði fyrir okkur frambjóðendur nokkrar spurningar. Þar gafst okkur tækifæri að velja á milli nokkra kosta. Trúmál eru hins vegar þannig af þeim toga að ekki er hægt að svara þeim með einni setningu.

 STJÓRNARSKRÁ LÝÐVELDISINS ÍSLANDS

62. grein

Hin evangeliska lúterska kirkja skal vera þjóðkirkja áÍslandi, og skal ríkisvaldið að því leyti styðja hana og vernda.

Breyta má þessu með lögum.

79. grein

Tillögur, hvort sem eru til breytinga eða viðauka á stjórnarskrá þessari, má bera upp bæði á reglulegu Alþingi og auka-Alþingi. Náitillagan samþykki, skal rjúfa Alþingi þá þegar og stofna til almennra kosningaað nýju. Samþykki Alþingi ályktunina óbreytta, skal hún staðfest af forsetalýðveldisins, og er hún þá gild stjórnskipunarlög.

Nú samþykkir Alþingi breytingu á kirkjuskipun ríkisins samkvæmt 62. gr., og skal þá leggja það mál undir atkvæði allra kosningarbærramanna í landinu, til samþykktar eða synjunar, og skal atkvæðagreiðslan vera leynileg.

 Í fyrsta sinn  í lýðveldissögunni færþjóðin loks beinan aðgang að stefnumótun á stjórnarskránni með því að kjósaeinstaklinga beint á stjórnlagaþing. 

Með vísan í 62. grein og 79. grein, þá get ég ekki betur séð en að málinstandi þannig að það er mun auðveldara að breyta 62. grein en öðrum greinumstjórnarskrárinnar.

Ef Alþingi samþykkir lög um breytingu á 62. Grein, þá fara þau lög fyrirþjóðardóm (skv. 79.grein) til endanlegrar samþykktar eða synjunar.  Ég er ekki lögfræðimenntaður, en mér sýnistferlið frekar skýrt.

Að því gefnu, að  auðveldara sé aðbreyta 62 grein en öðrum greinum stjórnarskrárinnar - og með tillit til þessstutta tíma sem stjórnlagaþing situr-  þátel ég ákjósanlegra að við leysum úr kirkjunnar málum síðar.

 

Þjóðfundur segirað aðskilnaður skuli vera milli ríkis og trúfélaga.  Við verðum að taka mark á þjóðfundi og takaþessa umræðu á mun alvarlega stig en tíðkast hefur.

Jafnframt þurfaniðurstaða og lyktir að byggjast á vönduðum vinnubrögðum. Það er forsendagóðrar og skynsamlegrar ákvörðunar. Einkenni góðrar ákvörðunar er að gefa sértíma til að vega og meta alla kosti. Vissulega hafa margir einstaklingar skoðað þetta mál út frá ýmsumsjónarhornum og myndað sér skoðun.  Hinsvegar hefur þjóðin í heild sinni aldrei tekið þessa umræðu, né heldur haft tækifæri til að koma skoðunum sínum á framfæri  með jafn afgerandi hætti og nú er.

Þegar við ræðumum aðskilnað ríkis og kirkju vakna ýmsar spurningar í huga mér.   

Ef klippt verðurá þennan naflastreng ríkis og kirkju,  hvaðverður þá um eignir kirkjunnar?  Hvernigmetum við þær eignir sem tilheyrðu kirkjunni? Ef kemur til aðskilnaðar má t.d. spyrja hvort kirkjan þurfi íframtíðinni að  kaupa landsvæði fyrirkirkjugarða?  Hverjir hafa aðgang aðkirkjunni í dag og hverjir myndu hafa aðgang að kirkjunni eftir aðskilnað. Meðhvaða hætti yrði slíkt samband einstaklings og kirkju?

Rekstrarkostnaðurkirkjunnar er oft nefndur sem rök fyrir aðskilnaði.  Kostnaður ríkisins til þjóðkirkjunnar er ínokkrum liðum.  Sumt er sameiginlegurkostnaður, t.d. rekstur kirkjugarða.  Égget ekki séð að ríkið nái sparnaði þar. Annað sem má nefna er að ríkið er að greiða fyrir þær jarðir sem það fékkfrá kirkjunni á sínum tíma.  Stóruútgjaldaliðirnir eru þó til biskupsstofu og þeirra stærstur ersóknargjöld.  Þau eru greidd jafnt tilallra trúfélaga. Ástæða þess að kirkjan fær meira til sín en aðrir, er sú aðsóknarbörnin eru flest í þjóðkirkjunni. Ég get ekki séð að þetta muni breytast með því að afnema 62. grein.

Frumvarp tilþjóðkirkjulaga sem nú er hjá Dómsmálaráðuneyti er athyglisvert.  Þar kemur fram að þjóðkirkjan er sjálfstætttrúfélag og ræður starfi sínu og nýtur sjálfræðis gagnvart ríkisvaldinu.  Þar er einnig ítrekað að henni ber að tryggjaað allir landsmenn eigi kost á kirkjulegri þjónustu.  Með þessu nýja frumvarpi er verið að skerpa áýmsum málum.  Ég tel nauðsyn ábeinskeyttri og opinskárri  umræðu umkirkjuna, stöðu hennar og framtíð.

Égviðurkenni  fúslega,  að ég er frekar hallur undir þjóðkirkju.  Mér hugnast best hófsöm kirkja sem ræktaralmenn siðferðisleg gildi.  Ég hef meiritrú á að kirkja undir verndarvæng ríkisins verði hafin yfir ofsa og öfgar.  Í trúmálum tel ég stökkbreytingar ekki tilgóðs. Ég kýs m.ö.o. hóf og skynsemi fremur en upphlaup og öfgar.

 Hinu má ekkineita, að þjóðfundur vill klippa á þennan naflastreng.  Ég tel það þvi skyldu kirkjunnar að opna á þáumræðu.  Góð ákvörðun ræðst ekki af þvíhvort við segjum einfaldlega já eða nei. Góð ákvörðun ræðst af því hvort við gefum okkur tíma til að vega og metaþá kosti sem eru í boði og taka ákvarðanir útfrá skynsemi og hófsemi en hvorki  öfgum né kenjum. .

 

Með kveðju,

Pétur Óli Jónsson - 9497
[e-mail]
www.peturoli.com